افسانه های شنیدنی در مورد عطار

عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب «با کاروان حله» درباره عطار نیشابوری به بیان افسانه‌هایی می‌پردازد که به آغاز و پایان زندگی این شاعر عارف مربوط است: «به موجب افسانه‌ها، در کشتار عام نیشابور شیخ فریدالدین عطار که پیری ضعیف بود به دست مغول اسیر افتاد. مغول وی را پیش انداخت و همراه برد. در راه مریدی شیخ را شناخت، پیش آمد و از مغول درخواست تا چندین سیم از وی بستاند و شیخ را به وی بخشد. اما شیخ رو به مغول کرد و گفت که بهای من نه این است.

مغول پیشنهاد مرید نیشابوری را نپذیرفت و شیخ را همچنان چون اسیر پیش راند. اندکی بعد یک تن از آشنایان شیخ را شناخت، پیش آمد و از مغول درخواست تا چندین زر از وی بستاند و شیخ را به وی بخشد. شیخ باز رو به مغول کرد و گفت که بهای من این نیست. مغول نیز که می‌پنداشت شیخ را به بهای گزاف از وی بازخواهند خرید نپذیرفت و همچنان با شیخ به راه افتاد. در نیمه راه روستایی‌ای پیش آمد که خر خویش را می‌راند، شیخ را بشناخت و از مغول درخواست تا وی را رها کند. مغول از وی پرسید که در ازای آن چه خواهد داد و روستایی گفت یک توبره کاه. اینجا شیخ رو به مغول کرد و گفت بفروش که بهای من این است. مغول برآشفت شمشیر کشید و در دم شیخ را هلاک کرد. اما شیخ که تیغ مغول سرش را به خاک افکند بود خم شد، سر خویش برگرفت و بر گردن نهاد، پس از آن در حالی که یک منظومه کوتاه خویش – بی‌سرنامه - را می‌سرود در برابر چشم حیران مغول راه خویش در پیش گرفت و وقتی منظومه را به پایان آورد ایستاد و همان‌جا افتاد و جان داد...

ادامه نوشته

نقش بانوان در آثار عطار

 

زنان آثار عطار ، رسالت های چندگانه ای را ایفا می کنند .

زن در نقش همسر، زن در نقش مادر، زن مظهر عشق و دلدادگی، زن مظهر پارسایی و توکل، زن مظهر زهد و پرهیزکاری و زن مظهر خردمندی.

بدیهی است که عطار با التفاتی که به چهره های برتر زنان تاریخ ایران و اسلام و عرفان نشان می دهد هویت انسانی اجتماعی زن را کاملاً پذیرفته است.

در میان آثار فارسی آثاری یافت می شود که به حقیقت وجود زن پرداخته و حتی فراتر از جایگاه انسانی وی نگریسته اند از آن جمله می توان به اشعار پیر اسرار «عطار نیشابوری»، اشاره کرد، به گونه ای که زنان در شعر او، در قالب مادری و همسری و بعنوان مظهر عشق و دلدادگی، پارسایی و خردمندی ظاهر می شوند .

چنانکه عطار به گوشه هایی از زندگانی حضرت زهرا(س) نیز نظر دارد. به این ترتیب که در «الهی نامه خویش» از جهیزیه اندک، ریحانة النبی (س) و گریستن اسامه بر آن همه سادگی یاد می کند .

با نگاهی به شعر عطار می توان دید که در آثار او لقب حضرت فاطمه(س) همواره «خاتون جنت» است.

از جمله دیگر زنانی که در آثار عطار خودنمایی می کنند، لیلی در 27 حکایت و رابعه عدویه در 9 حکایت ظاهر می شوند که دلیل آن شاید گرایش عطار نیشابوری به عشق و عرفان باشد.

به تعبیر دیگر، با بررسی آثار وی می توان دریافت که عشق و درد بیشترین بسامد را در شعر عطار دارند. 

حکایات مربوط به لیلی 27 مورد، رابعه عدویه 9 مورد، زلیخا 6 مورد، فاطمه(س) 5 مورد، مریم و زبیده و حوا و ام هانی و زین العرب (رابعه قزداری) هم هر یک، یک یا دو حکایت را به خود اختصاص داده اند.

از تکرار فراوان نام لیلی و رابعه و زلیخا معلوم می شود که دو دسته زنان عارف و عاشق مهم ترین گروههای زنان مورد نظر عطار هستند. لیلی و زلیخا دو سمبل اسطوره ای عشق و رابعه چهره زاهدانه تقوی و پرهیزکاری.

ادامه نوشته